INKINGO Z’ ABANA MU RWANDA
Gukingira ni ikintu kingenzi mu buvuzi bw’ibanze n’ uburenganzira bwa
muntu budashidikanywaho. Mu rwego rwo kurinda ubuzima bw’ umwana,
ni ngombwa gukingira umwana inkingo zose zamugenewe kuva akivuka
kugeza ku myaka cumi n’ibiri. Gukingira ni uburyo bwifashishwa mu
kongerera ubudahangarwa bw’umubiri kugirango ubashe kwirinda indwara
mbere yuko zimugeraho. Inkingo zihabwa umwana mu Rwanda zikubiyemo
izimurinda indwara zitandukanye harimo igituntu, imbasa, umusonga,
mugiga, umuhaha, kumungwa kw’amagufwa n’ingingo, indwara ziterwa
n’agakoko ka influenza B, akaniga, agakwega, kokolishi, impiswi na kanseri
y’inkondo y’umura ku bakobwa.
Iyi ni kalendari y’inkingo zigenewe umwana akivuka kugeza ku myaka 12
Umubyeyi mu gihe atwite ahabwa inkingo ebyiri za tetanus mbere yuko
abyara. Ikindi ntagomba kurenza inkingo 5 za tetanus mu gihe cy’ubuzima
bwe bwose.
Dore uko inkingo zikurikirana:
1.Umwana ukivuka ahabwa urukingo rw’ igituntu (BCG Bacillus Calmette-
guerin) n’ imbasa (oral polio OPV).
2.Ku kwezi n’igice (ibyumweru bitandatu) ahabwa inkingo zikurikira
- urukingo rw’ imbasa
-urukingo (pentavalent) rukubiyemo: - Kokorishi
- Agakwega (Tetanus)
- Akaniga (diphteria)
- Influenza (Hemophilus influenza)
- Hepatite B
- Urukingo rwa pinemikoke (Pnemococcal vaccine PCV13)
- Urukingo rwa rotavisus (impiswi)
- Umwana umaze amezi abiri n’igice yongera guhabwa inkingo yabonye ku
kwezi kumwe n’igice(ibyo bita gushimangira inkingo yabonye mbere) - Umwana umaze amezi atatu n’igice nanone yongera kubona inkingo
yabonye kumezi abiri n’igice havuyemo urw’impiswi. - Umwana umaze amezi icyenda abona urukingo rw’iseru na Rubewole
- Umwana umaze amezi cumi n’atanu akabona urukingo rwo gushimangira
rw’iseru na rubewole.
Ku mwana w’umukobwa iyo agejeje imyaka cumi n’ibiri ahabwa urukingo
rwa kanseri y’ inkondo y’ umura(human papilloma virus). Ahabwa inking
ebyiri hagati yazo harimo amezi atandatu.
INKINGO | DOZE | IGIHE CYO KUZIFATIRA |
BCG(urukingorw’igituntu) | 1 | Akivuka |
Imbasa (OPV) | 4 | Akivukakuby’umweru 6,10 na 14 |
DTP-HepB-Hib (akaniga,agakwega,kokolishi) | 3 | Ku by’umweru 6,10, ndetsena 14 |
Pneumococcal(Pinemokoke) | 3 | Ku by’umweru 6,10, ndetsena 14 |
Rotavirus vaccine (Impiswi) | 3 | Ku by’umweru 6,10, ndetsena 14 |
Measles & Rubella (MR) | 1 | Ku mezi 9 |
Measles(Iseru) | 1 | kumezi 15 |
Tetanus toxoid (kumugoreutwite) | 2 | Umubyeyiagitwiteumwana |
HPV (Kanseriy’inkondoy’mura) | 3 | Inking 3 kuri buri mwana w’ umukobwaufiteimyaka 12 |
Impinja zivutse zitaragera igihe cyo kuvuka munsi y’ibyumweru 37 zigomba
kwakira inkingo zosse zisanzwe ku gihe kimwe n’impinja zujuje igihe cyo
kuvuka.
IMPAMVU ZO GUHABWA INKINGO
Nkuko byagaragajwe n’ ishami ry’ umuryango w’abibumbye rishinzwe
ubuzima rya OMS, byerekana ko inkingo zigabanya kandi zigakumira
ibyago byo kwandura indwara zandura, iziterwa na microbe ndetse nizindi
zigoranye gukira.
Umwanditsi: UWIZEYIMANA Marie Grace, Umunyeshuri muri Kaminuza
y’u Rwanda ishami ry’ubuvuzi.